Wat maakt het tot zo’n mooi vak?
“Lang niet alles in ons landschap verdient de schoonheidsprijs. Soms is het te eenzijdig of te weinig gelaagd. Soms ook zie je dat er te weinig is ingespeeld op de krachten die het landschap maken. Ik probeer dat wat mensen misschien als lelijk ervaren om te buigen door iets toe te voegen, waardoor het landschap voor een langere periode mee kan. Als ik mijn werk goed doe door een zonnepark mooi in te passen, weet ik dat daar heel veel mensen van gaan genieten, terwijl ze soms vooraf niet zo enthousiast waren. Dat geeft mij veel voldoening.”

Je kunt ook roepen: ‘Ik vind die zonnepanelen maar lelijk, daar is toch geen eer aan te behalen?’
“Over smaak valt natuurlijk niet te twisten. Toch vind ik er wel degelijk eer aan te behalen als ik een verhaal kan bedenken waarbinnen het nieuwe plan zich voegt. Tegelijk weten we met z’n allen dat we op zoek moeten naar andere energievormen. Die keuze maken we als samenleving en dat betekent ook dat we nieuwe dingen moeten gaan doen. In die zoektocht beschouw ik zonlicht als een heel positieve energiebron. De tweede stap is dan: Hoe ga je dat doen? En waar ga je dat doen? Dat is zoeken met elkaar, terwijl we nog maar net op weg zijn in dat proces. Toch vind ik het heel goed dat we nu al zo kritisch nadenken over bijvoorbeeld de inpassing in het landschap.”

Toch botsen belangen vaak bij nieuwe plannen. Hoe gaat een landschapsontwerper hier mee om?
“Zeker kunnen belangen botsen! Bij elke verandering in het landschap heb je partijen die bang zijn dat ze er de dupe van worden. En soms is dat ook echt zo; daar moet je eerlijk in zijn. Want niemand staat te juichen als er een snelweg voor zijn vrijstaande huisje in het buitengebied komt te liggen. Heb je daar nu je hele leven voor geploeterd? Natuurlijk kan dit ook gelden voor een nieuw zonnepark. Dus gaan we vanaf het begin uitvoering in gesprek met de betrokkenen. We plannen inspraakavonden en voeren keukentafelgesprekken om ruimte te geven aan bezwaren, boosheid en soms zelfs tranen. Dit betekent vaak ook dat wij de plannen op bepaalde punten aanpassen. Ook komt het voor dat een directbetrokkene zich neerlegt bij de nieuwe situatie en ontstaat er op termijn zelfs acceptatie.”

Hoe kun je die acceptatie stimuleren?
“Eerst kijk ik hoe een park goed ingepast kan worden in een landschap. Vervolgens denk ik na hoe ik iets kan toevoegen om de kwaliteit van het gebied significant te verbeteren. Ik merk dat betrokkenen dat waarderen en zo niet het gevoel hebben dat we alleen met de makkelijkste oplossingen komen.

Ook geven we mensen altijd de kans om betrokken te raken. Dat kan in de ontwerpfase, bijvoorbeeld als mensen hun uitzicht willen behouden en wij de panelen vrij laag bij de grond plaatsen. Of door omwonenden te laten investeren in een park en op die manier van de opbrengst te gaan profiteren.”

Je zei dat je iets wil toevoegen aan het landschap. Op welke manier bijvoorbeeld?
“Vaak zijn houtsingels bijvoorbeeld verdwenen uit ons landschap doordat boeren anders gingen werken. Juist door dit terug te brengen, herstel je het oorspronkelijke landschap en voeg je meer groen toe. Een ander mooi voorbeeld vind ik een project in Groenlo. Ooit liep daar een verdedigingswal uit de tijd van Frederik Hendrik (1584-1647). De loop van die linie liep precies door het nieuw te bouwen zonnepark. Dus hebben we die weer zichtbaar gemaakt en onderdeel gemaakt van het plan. Zo voeg je iets toe door een stukje geschiedenis te mengen met een duurzaam project van nu.”

Vergroenen

Naast het toevoegen van zulke historische lagen werkt de landschapsontwerper ook nauw samen met ecologen om de biodiversiteit een boost te geven. Juist in gebieden met veel boeren is dat erg urgent. Koos: “Veel landbouwgronden lijken bijna op een woestijn door het intensieve gebruik. Komt er op zo’n perceel een zonnepark dan vergroenen we dit met akkerranden of maken we de oevers van een beekje natuurvriendelijker. Door groen toe te voegen, stijgt de levenskwaliteit voor insecten, vogels, vleermuizen en kleine zoogdieren als dassen of muizen. Op die manier verrijken we het landschap en brengen het terug in de oorspronkelijke staat.”

Wanneer ben je tevreden als je een project hebt afgerond?
“Iedereen weet dat zonneparken niet voor eeuwig meegaan. In principe gaan we van 25 jaar uit. Mijn wens is dat we na die periode zullen ontdekken dat er een wezenlijk verschil is gemaakt voor het gebied. Dat na het verdwijnen van de panelen bijvoorbeeld die houtwal of die verrijkte oever zullen blijven bestaan. Blijkt dat het geval, en heeft het zonnepark ook nog de gewenste opbrengst gebracht, dan heb ik mijn werk goed gedaan.”

Tot slot. Nederland kent een heel divers landschap. Waar kom je zelf het liefst?
“Ik kom sowieso heel graag buiten. Dat is voor een landschapsarchitect een must om inspiratie op te doen. Dus ik ken het Nederlandse landschap heel goed. Start ik met een nieuw project in – ik noem maar iets – Limburg, dan ga ik van tevoren zeker een weekendje die kant op om de omgeving op me in te werken en te proeven aan de sfeer van het gebied. Zoiets kun je niet vanachter je bureau ervaren. Je moet erop uit.

Maak ik zo vlug een scan door ons land dan ben ik het meest enthousiast over onze kust. Het water, de duinen en het land erachter inspireren me enorm, omdat het zo’n haast eeuwige situatie is. Wij in 2020 herkennen ons daarin, maar mensen tien eeuwen geleden ook, net als generaties na ons. Prachtig en kwetsbaar tegelijk. Laten we er zuinig op zijn.”

 

Tekst: Maarten Nota