Sunvest creëert zonneparken met een zo hoog mogelijke waarde voor mens en natuur. Dat staat centraal vanaf de eerste gesprekken over projecten en wordt verzekerd in het ontwerp van de installaties. Het begint echter pas echt als het zonnepark online gaat, stellen assetmanagers Joris Hooijberg en Paul Verhage van Sunvest. ‘Het realiseren van een maximale opwek van zonnestroom, een zo hoog mogelijk financieel rendement en rijke biodiversiteit is een spel van doorlopend inspelen op de actuele situatie en de juiste keuzes maken met het oog op de lange termijn. Dat is een kunst op zichzelf.’

Er zijn zonneparkontwikkelaars die voor de snelle winst gaan; een installatie realiseren en die vervolgens verkopen voor de beste prijs. Anderen zien het primair als een manier om een mooi investeringsportfolio op te bouwen om zich over tientallen jaren van een stabiel rendement te verzekeren. Sunvest kiest voor het bewandelen van een andere weg. De business case moet kloppen. Maar het ziet waarde creëren als meer dan het wegstrepen van de kosten tegen de baten. Zonneparken hebben hoe dan ook een ruimtelijke impact. Sunvest gaat voor maximale inpassing in het landschap en ziet het ontwikkelen van een zonnepark als een kans voor het verrijken van de natuur. Daarnaast vindt het dat de energietransitie inclusief moet zijn. De direct omwonenden en gemeenschap als geheel moeten een zonnepark in hun buurt mee vorm kunnen geven en er financieel baat bij hebben.

Huisvader

‘Die zaken verzekeren wij onder andere door participatie van bewoners en samenwerking met natuur- en milieuorganisaties centraal te stellen vanaf de eerste fase van de planvorming’, aldus Hooijberg. ‘Zo ontstaat een breed gedragen ontwerp dat recht doet aan alle stakeholders. Maar het begint pas echt als de zonnepanelen zijn gelegd en het systeem online gaat. Een zonnepark is geen opzichzelfstaande statische installatie. Het staat in relatie met een groot aantal dynamische factoren zoals het weer, de energiemarkten, technologische degradatie en innovatie, het gebruik door mensen en de ontwikkeling van flora en fauna. Wil je er in die complexe wisselwerking het optimale uithalen, dan moet je er als een huisvader over waken. Dat noemen we assetmanagement, en het is een kunst an sich.’

Instraling van de zon

Technisch en financieel assetmanagement begint met het nauwgezet monitoren van een zonnepark. Zo kun je zowel de gehele productie van zonnestroom meten als de opbrengt van delen daarvan (de diverse strings met zonnepanelen). Een belangrijke indicator voor het rendement van de zonnepanelen is de zogenaamde performance ratio. Hierbij wordt gekeken hoeveel procent van de instraling van de zon daadwerkelijk wordt omgezet in elektriciteit en wordt geleverd aan het net, ten opzichte van het piekvermogen per vierkante meter zonnepaneel. Aanvullende informatie over de prestaties van een systeem vergaart Sunvest onder andere door sensoren die de temperatuur van de zonnepanelen en de lucht meten.

Op afstand en ter plekke

Verhage: ‘Sunvest werkt met monitoringsystemen waarmee we zeer gedetailleerd en diep de materie in kunnen duiken. We verzamelen heel veel data. Die moet natuurlijk worden geïnterpreteerd. Daar is veel kennis en ervaring voor nodig, en dat geldt tevens voor een optimaal technisch beheer. Dat kan variëren van het simpelweg schoonmaken van zonnepanelen, het op afstand en ter plekke onderhouden van de installatie tot en met het vervangen van kapotte onderdelen. Als we het hebben over het maximaliseren van de opbrengt van zonneparken, dan hebben we het echter ook steeds vaker over beschikbaarheid. De uitrol van grote zonne-energiesystemen in ons land is inmiddels zo ver dat op zonnige dagen het aanbod van stroom de vraag overtreft. Daarmee breekt een geheel nieuw tijdperk aan in de energietransitie en voor ons als assetmanagers van zonneparken.’

Stabiel rendement

De capaciteitsproblemen op het Nederlandse elektriciteitsnet zijn groot. Op steeds meer plekken is de ruimte zo beperkt dat nieuwe zonneparken niet kunnen worden gerealiseerd. Maar ook de injectie van zonnestroom van bestaande systemen wordt in toenemende mate afgetopt of   moet  zelfs tijdelijk worden afgeschakeld. Zonder consequenties voor hun opbrengst is dat uiteraard niet.

‘Dat afschakelen doen we nu soms vrijwillig, in andere gevallen zetten netbeheerders daar een vergoeding tegenover’, vertelt Hooijberg. ‘Hoe dan ook, het is noodzaak om onder de streep geld te blijven verdienen, voor ons en de mensen die via een energiecoöperatie of crowdfunding in de zonneparken van Sunvest investeren en rekenen op een goed en stabiel rendement. Dat doen we deels in de ontwerpfase, bijvoorbeeld door te kiezen voor een oriëntatie van de zonnepanelen waarbij de opwek van stroom goed over de dag wordt verdeeld. Ook tijdens de exploitatie is het echter een doorlopend aandachtspunt in de samenwerking met aandeelhouders, de afnemers van stroom en netbeheerders. Daarnaast is de opkomst van batterijen in dit verband uiteraard bijzonder relevant.’

Nieuwe expertise

Energieopslag is in de toekomst standaard onderdeel van een zonnepark volgens Hooijberg. Daarbij gaat het niet alleen over het mogelijk maken van nieuwe ontwikkelingen op plekken waar de netten ontoereikend zijn. Met batterijen kunnen additionele inkomsten worden gegenereerd, onder andere door handel op de energiemarkten. De technologie en toepassingen zijn echter nog verre van mainstream; er moet nieuwe expertise worden opgedaan, ook vanuit het werkdomein van assetmanagement. Sunvest bouwt daarom nu haar eerste grote batterijsysteem bij een nieuw zonnepark in Zuidbroek in de provincie Groningen, en dat zal niet lang het enige van de onderneming blijven.

Lichtval en waterstand

Verhage: ‘Tegelijkertijd kijken we verder dan al die technische en financiële aspecten. Sunvest ontwikkelt Natuurlijke zonneparken. Wij willen bijdragen aan het verbeteren van de biodiversiteit. De realisatie van een zonnepark kan prima hand in hand gaan met het herstellen van de natuurlijke balans van de landbouwgronden waarop ze aangelegd worden. De biodiversiteit daar is in de regel erg laag door intensief gebruik van mest en bestrijdingsmiddelen. Wij bevorderen de biodiversiteit bijvoorbeeld door het afgraven en vervangen van de bouwvoor, het inzaaien van inheemse kruiden en gras en het aanplanten van hagen en bosschages.’

‘Maar denk ook aan genoeg ruimte vrij laten voor lichtval op de bodem, het plaatsen van bijen- en vogelkasten en het creëren van natte natuur aan wateroevers’, vult Hooijberg aan. ‘Uiteraard is dat alles niet iets wat je één keer doet en vervolgens kunt laten gaan. Wil je de biodiversiteit wezenlijk verbeteren dan kost dat decennia en moet je acties doorlopend aanpassen aan de omstandigheden. Ook in dit verband is assetmanagement dus een spel van optimaal inspelen op actuele situaties en de juiste keuzes maken voor de lange termijn. Je weegt samen met je partners constant af wat nodig is om alle belangen zo goed mogelijk te dienen. Als assetmanagers zijn wij daarbij de spin in het web, en dat is ontzettend mooi werk.’

Marco de Jonge Baas – in opdracht van Sunvest